اسماعیل گلرخ ماسوله؛ محمد شفیع صفاری
دوره 21، شماره 81 ، فروردین 1399، ، صفحه 83-108
چکیده
در این مقاله مجموعه شعر هزاره‌ی دوم آهوی کوهی، اثر شفیعی کدکنی، با رویکرد اسطوره‌شناختی تحلیل و بررسی می‌شود. مسأله این است که عناصر و پدیدارهای اسطوره‌ای می‌توانند کارکردهای مختلفی در شعر داشته ...
بیشتر
در این مقاله مجموعه شعر هزاره‌ی دوم آهوی کوهی، اثر شفیعی کدکنی، با رویکرد اسطوره‌شناختی تحلیل و بررسی می‌شود. مسأله این است که عناصر و پدیدارهای اسطوره‌ای می‌توانند کارکردهای مختلفی در شعر داشته باشند و زمینه‌ساز تکوین جنبه‌‌های گوناگون فکری در آثار ادبی شوند. در این دفتر شعر، با استفاده از اساطیر، زمینه‌های گوناگون اجتماعی، تاریخی و عرفانی در بدنه‌ی اشعار پرورانده شده است؛ به نحوی که، در کنار گرایش فرمالیستی و باستان‌گرایی، ظرفیتی ایجاد شده که اسطوره‌ها و مضامین، به تناسب موضوع، سیما و کارکردهایی چندگانه پیدا کرده‌اند. این ویژگی را می‌توان در برخی اشعار این دفتر، به‌صورت منفرد، مشاهده کرد. به‌عنوان مثال، نخستین شعر این مجموعه که در قالب قصیده سروده شده است، با همین رویکرد در این مقاله تحلیل شده است. در نهایت، در کنار ویژگی خردمحوریِ این شعر، برخی از این کارکردها که بر سراسر این مجموعه سایه افکنده است، در این شعر نیز مشاهده می‌شود. بنابراین، بیش و کم همه‌ی بخش‌های این دفتر شعر تحت تأثیر رابطه‌ی دوسویه‌ی اسطوره‌گرایی و گرایش فرمالیستی شاعر قرار دارند. این اسطوره‌گرایی به نحوی هویت فردی و ملی فرهنگ ایران‌زمین را به نمایش گذاشته است؛ از این‌رو این گفتار می‌کوشد نسبت میان اسطوره و هویت را نیز در مجموعه‌ی هزاره‌ی دوم بررسی کند.
